Jak podają statystyki GUS, podatek progresywny to sposób, za pomocą którego rozlicza się ponad 26 milionów Polaków. Jest to jedna z najpopularniejszych form opodatkowania, pozwalająca na w miarę proste obliczanie należności dla Urzędu Skarbowego oraz stosowanie rozmaitych ulg.

Kiedy warto rozliczać swoją działalność na zasadach ogólnych? Kto powinien zdecydować się na taki wariant? Co zmieniło się w podatku progresywnym na skutek wprowadzenia Polskiego Ładu? O tym wszystkim napiszemy poniżej.

Podatek progresywny – charakterystyka

Podatek progresywny bywa nazywany skalą podatkową lub opodatkowaniem na zasadach ogólnych. Jest to domyślny model rozliczania, który przypisuje się działalności gospodarczej automatycznie, chyba że przedsiębiorca podejmie decyzję o przejściu na inną formę i wybierze na przykład: podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, dostępny dla wybranych branż.

Czym wyróżnia się podatek progresywny? Występują w nim dwie kwoty opodatkowania dochodu:

• 17% – dla dochodu z działalności poniżej progu 120 000 zł,
• 32% od nadwyżki dochodu po osiągnięciu 120 000 zł.

Zaliczki na podatek dochodowy opłaca się dopiero po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku. Zaliczki mogą być opłacane w systemie kwartalnym lub miesięcznym. W obu modelach rozliczeń kwotę należy opłacić w Urzędzie do 20. dnia miesiąca następującego po rozliczanym miesiącu lub kwartale.

Jak obliczyć wysokość dochodu w podatku progresywnym?

Podobnie jak przy podatku liniowym, dochód dla osób, które zdecydowały się na podatek progresywny, oblicza się według prostego wzoru: od przychodu odejmuje się koszty uzyskania go. Oczywiście podczas określania wartości podatku należy wziąć pod uwagę kwotę wolną od podatku (od 2022 roku – 30 000 zł).

Oznacza to zatem, że jeśli podatnik uzyskał w ciągu roku dochody na poziomie do 30 000 zł, nie płaci podatku dochodowego. W przypadku dochodu powyżej tej kwoty, ale nie przekraczającego 120 000 zł – płaci podatek według stawki 17% minus kwota zmniejszająca podatek (5 100 zł). Powyżej 120 000 podatek wynosi 15 300 zł plus 32% płacone od nadwyżki ponad 120 000 zł.

Kiedy można wybrać podatek progresywny?

Jak już wspomnieliśmy, skala podatkowa to domyślny sposób rozliczania dla przedsiębiorców. Jeśli zatem podczas zakładania działalności gospodarczej nie zdecydują się na inną formę, wówczas automatycznie będą się rozliczać na zasadach skali podatkowej.

Warto również wspomnieć o tym, że nawet jeśli we wcześniejszych latach korzystało się z innego modelu (np. ryczałt lub podatek liniowy), można wybrać skalę podatkową, składając oświadczenie w formie aktualizacji do formularza CEIDG-1 (online, korespondencyjnie lub osobiście w urzędzie). Taką zmianę należy zgłosić do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód w danym roku podatkowym.

Skala podatkowa – wady i zalety

Z czego wynika olbrzymia popularność skali podatkowej? Przede wszystkim jest to model umożliwiający korzystanie z rozmaitych ulg podatkowych, a także rozliczanie się wspólnie ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Osoba, która prowadzi działalność opodatkowaną na zasadach ogólnych, może obniżyć przychody poprzez odliczenie kosztów uzyskania ich, co wpływa na zmniejszenie podstawy opodatkowania. Dodatkowo, taki przedsiębiorca ma prawo do rozliczenia wszystkich przychodów opodatkowanych skalą podatkową, pochodzących z różnych źródeł, na jednym zeznaniu rocznym, co znacząco zmniejsza liczbę formalności.

Jakie mankamenty ma skala podatkowa? Przede wszystkim trzeba się liczyć z tym, że wraz ze wzrostem dochodów rośnie również stawka podatku. Jeśli zatem osiąga się dochód powyżej 120 000 zł niejednokrotnie opłaca się bardziej wybrać inną formę opodatkowania (np. podatek liniowy). Przedsiębiorca musi również dokładnie rejestrować wszystkie przychody poprzez prowadzenie Księgi Przychodów i Rozchodów.

Podatek progresywny a zmiany w ramach Polskiego Ładu

Polski Ład, obowiązujący od 1 stycznia 2022 wprowadził szereg zmian, które w dużym stopniu wpływają na rozliczenia osób, które zdecydowały się na skalę podatkową.

Najważniejsza różnica polega na wysokości składki zdrowotnej odprowadzanej do ZUS. Od tej pory jest ona bowiem naliczana indywidualnie dla każdego przedsiębiorcy i wynosi 9% jego dochodu. Oznacza to, że wysokość składki zdecydowanie wzrosła w przypadku przedsiębiorców osiągających wysokie dochody. Przy kwocie powyżej 10 000 zł składka wynosi 900 zł, przy 15 000 zł – 1 350 zł, a przy 20 000 zł – aż 1 800 zł.

Wprowadzono także składkę minimalną, jeśli przedsiębiorca nie osiąga dochodu albo nie osiąga on kwoty minimalnego wynagrodzenia. Wówczas płaci składkę w wysokości 9% liczonego od minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w danym roku rozliczeniowym.

Opisana zmiana jest zdecydowanie niekorzystna dla przedsiębiorców. W większości przypadków oznacza bowiem spory wzrost zobowiązania. Dodatkowo zniknęła możliwość odliczenia składki od podatku. Oznacza to zatem faktyczne podniesienie wysokości podatku dla przedsiębiorców.

W ramach Polskiego Ładu wprowadzono jednak zmiany nieco bardziej przyjazne dla podatników, którzy wybrali opodatkowanie na zasadach ogólnych. Mogą oni skorzystać z wyższej kwoty wolnej od podatku (30 000 złotych) oraz podwyższenia do 120 000 złotych progu podatkowego, po którego przekroczeniu stawka podatku wzrasta do 32% od nadwyżki dochodu.

Przedsiębiorcy, których przychody roczne osiągną od 68 412 do 133 692 zł, mogą też skorzystać z tak zwanej ulgi dla klasy średniej. W ich przypadku prawo do skorzystania z niej zależy od wysokości przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu z tytułu prowadzonej działalności.

Podatek progresywny – czy jest opłacalny?

Podatek progresywny wydaje się korzystnym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, którzy nie osiągają wysokich dochodów. Wówczas nie przekraczają progu podatkowego, a składka zdrowotna naliczana według nowych zasad nie jest aż tak dotkliwym obciążeniem.

Zawsze jednak, zanim wybierze się optymalne rozwiązanie, trzeba dokonać indywidualnych kalkulacji i sprawdzić, jakie rozwiązanie w danym przypadku okaże się najkorzystniejsze.